Mustafa Kemal ATATÜRK ve Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (M.E.H./MAH)
Mustafa Kemal ATATÜRK, her fırsatta çağdaş bir istihbarat örgütü kurulmasının gerekliliğinden bahsetmiş ve 1925 yılının sonuna gelindiğinde, gelişmiş devletlerdeki istihbarat kuruluşlarına benzer bir istihbarat yapılanmasının kurulması için talimat vermiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk istihbarat kuruluşu olan Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (M.E.H/M.A.H) bu talimat çerçevesinde 6 Ocak 1926 tarihinde kurulmuştur.
Bu tarihten itibaren 1927 yılına kadar olan süreç, Riyaset’in hazırlık dönemi olarak değerlendirilmiş ve Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti’nin kuruluş tarihi 6 Ocak 1927 olarak belirlenmiştir. Başkanlığına Şükrü Ali ÖĞEL’in getirildiği M.E.H. Riyaseti, M.İ.T.’in tarihi köklerinin ilk simgelerinden biridir.
İstihbaratın tek elde toplanabilmesi amacıyla, 1965 tarihinde 644 Sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle kuruluşun adı Milli İstihbarat Teşkilatı olarak değiştirilmiştir.
Kuruluşundan bugüne, devletin çıkarlarını korumak amacıyla hizmetlerine yön veren Milli İstihbarat Teşkilatı, Atatürk’ün ilke ve inkılapları doğrultusunda istihbari faaliyetlerine devam etmektedir.
Milli Emniyet Hizmeti İlk Başkanı: Şükrü Ali ÖĞEL
Şükrü Ali ÖĞEL 1886 yılında Bosna’da doğmuştur. 1909 yılında teğmen olarak orduya katılmış ve Milli Mücadele’de Batı Cephesi Kurmay Heyeti’nde bulunmuştur. Cumhuriyet döneminde Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti’nin kuruluş çalışmalarını yönlendirmiş ve Kurmay Yarbay rütbesiyle, Milli Emniyet Hizmeti Başkanı olarak görevlendirilmiştir. MAH’daki görevinin 1937’de sona ermesinin akabinde İstanbul Milletvekili olarak görev yapmıştır.
Fransızca ve Rusça’ya hakim olan Şükrü Ali ÖĞEL, İstiklal Savaşı’nda Haber Alma Şubesi Müdürü olarak hizmet vermiştir.
Riyaset’in kurulmasına öncü rol oynayan Şükrü Ali ÖĞEL, bu konuda Mustafa Kemal ATATÜRK ile çalışmış bir askerdir. Atatürk ile geçen bir konuşması, ÖĞEL’in ağzından şöyle anlatılmaktadır:
‘‘Atatürk’ün akşam yemekleri ekseriya bir konferans şeklinde geçerdi. O gece yemekte bana bir sual sordu, ‘İstihbaratın gayesi nedir?’’’
Cevap verdim: ‘‘İstihbaratta gaye, doğru haber almak ve devleti bir sürpriz karşısında bırakmamaktır.’’
‘‘Başkanlığında 15 yıl kaldığım Milli Emniyet Hizmeti, devleti iç ve dışta bir sürpriz karşısında bırakmamıştır. Bununla iftihar etmek hakkımızdır.’’ (Türk Kültürü, Sayı 128, Haziran 1973, s.605-606)
Milli İstihbarat Teşkilatı’nın ilk basamağı olan Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti’nin temellerini atan Şükrü Ali ÖĞEL, verdiği hizmetler ile istihbarat tarihimizdeki en önemli isimlerden biridir.
Sınırdaki Işık: Hüsnü BİNGÖL
Hüsnü BİNGÖL, asker bir babanın oğlu olarak 1891’de doğmuştur. Kuleli Askeri Lisesi’nden 1915’te mezun olan Hüsnü BİNGÖL, I. Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı’nda doğu cephesinde Suriye-Filistin bölgesinde ön saflarda görev yapmıştır. Cumhuriyetin ilanının ardından ise, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerle mücadelede görev almıştır.
Üç kız çocuğuna sahip olan Hüsnü BİNGÖL, kızı Fazilet’i henüz 1 yaşındayken Şanlıurfa’ya göreve giderken kaybetmiştir.
Hüsnü BİNGÖL, 10 Temmuz 1932’de Milli Emniyet Müfettişi olarak Iğdır’da göreve başlamıştır. Görevi süresince, bölge ve civarındaki yabancı istihbarat faaliyetlerine karşı başarılı operasyonlar düzenlemiştir.
Iğdır’a yaptığı hizmetlerle, ülke istihbaratına ve bütünlüğüne önemli katkıları olan Hüsnü Bingöl, 6 Şubat 1955 tarihinde vefat etmiştir.
Yunus BURKUT
Yunus BURKUT, 1910 yılında Rize’de doğmuştur. İlk ve ortaokul eğitimini Rize’de, lise öğrenimini ise Kars’ta tamamlamıştır. Hopa’da yaptığı bir yıllık öğretmenlikten sonra Milli Emniyet Teşkilatı’nda göreve başlamıştır. Görevi boyunca müfettiş muavinliği ve müfettişlik yapmıştır.
Soğuk Savaş döneminde Yunus BURKUT’un görev yaptığı Kars ve çevresinde Rusların faaliyetleri oldukça yoğun olmuştur. Yabancı istihbarat faaliyetlerine karşı yaptığı operasyonlarla büyük başarılara imza atan Yunus BURKUT, istihbarat camiasında, kılık değiştirmedeki ustalığı, geliştirdiği takip yöntemleri ve operasyonel zekâsı ile tanınmaktadır. Takip faaliyetini konu alan bir notunda şöyle demektedir;
‘‘...Takip; görünmeden görmek, sezilmeden duymak ve anlamaktır. ’’
BURKUT, Soğuk Savaş döneminde gösterdiği başarılar ile Ankara tarafından takdir edilmiştir. Evli ve altı çocuk babası olan Yunus BURKUT, Milli Emniyet Teşkilatı’ndan 1971 yılında emekli olmuştur.